Filmbespreking

Boek: Niets was alles wat hij zei

Film: Ben X

Ben is een puber die lijdt aan autisme. Op school heeft Ben het zwaar, het pestgedrag van enkele klasgenoten is een groot probleem voor hem. Hij wordt bijna letterlijk dood gepest. Het pestgedrag van zijn twee klasgenoten drijft Ben tot wanhoop. Ben neemt vaak zijn toevlucht tot de virtuele wereld, want de echte wereld is voor hem een hel. In de internetwereld krijgt hij de waardering die hij zoekt. Online ontmoet hij een vriendin en uiteindelijk spreken ze af om elkaar te ontmoeten, vanaf dat moment verandert zijn leven.

Zowel in de film als in het boek zijn de gedachtes van Ben goed te volgen. In het boek worden ze beschreven en in de film worden ze onder woorden gebracht. Enkele passages uit het boek zijn letterlijk overgenomen in film. Sommige teksten van de pestende klasgenoten, zorgelijke woorden van moeder of gesprekken van specialisten zijn identiek. De filmmaker volgt de chronologie van het boek. Een toevoeging van de regisseur zijn de interviewmomenten, die het verhaal van tijd tot tijd kort onderbreken. De moeder en de vader van Ben, enkele leraren en doktoren doen diverse keren het woord. Opvallend is dat zij allemaal praten in de verleden tijd. Hierdoor krijgt de kijker het gevoel dat er iets gaat gebeuren met de hoofdpersoon. De film bouwt op deze manier meer spanning op dan het boek. Een opvallende inkorting van de filmmaker is de zelfmoordpoging van Ben. In het boek springt Ben voor de trein, deze mist hem op een haar na. Vervolgens wordt hij gered door het meisje dat hij heeft leren kennen online. Op dit punt maakt het verhaal een belangrijke wending. Het meisje overtuigt Ben ervan geen zelfmoord te plegen, maar naar een oplossing te zoeken. In het boek vertelt het meisje dat ze kwaad wordt als ze ziet dat Ben denkt aan zelfmoord. Haar broer is immers na een lange lijdensweg overleden aan kanker en heeft gevochten tot het einde. Ondanks zijn sterke wil moest hij toch sterven.  Het maakt haar kwaad als ze ziet dat mensen die gezond zijn hun leven vergooien en niet vechten om hun levenssituatie te verbeteren. De schrijver geeft hiermee een goede onderbouwing van de overtuiging die het meisje heeft. In de film wordt dit helaas minder benadrukt. Daarnaast zijn de woorden die het meisje gebruikt in de chatbox een stuk erotischer in het boek: "Ik heb tweetal borsten die je mag gebruiken." Deze uitwijdingen heeft de filmregisseur uit het verhaal gehaald.

Zowel in het boek als de film vervullen alle personen dezelfde functie. Ben wordt in het boek omschreven als iemand die niet erg knap is. In de film komt dit maar weinig naar voren. In het boek is Ben een puber die in het secundair onderwijs zit. De hoofdrolspeler was tijdens de opnames van Ben X 27 jaar oud. Dit heeft tot gevolg dat Ben in de film ouder lijkt dan in het boek. Het karakter van Ben is echter hetzelfde. Hij is een stille in zichzelf gekeerde jongen die niet veel zegt. De vriendin van Ben heet in het boek Barbie en in de film Scarlet. Waarschijnlijk vond filmmaker de naam Scarlet volwassener klinken. 

De ontknoping is in het boek en de film hetzelfde. Ben heeft zijn zelfmoord in scène gezet en op de begrafenis worden filmbeelden getoond van de pesterijen die gericht waren tegen Ben. Desment en Bogaert, die verantwoordelijk waren voor het pesten, zijn aanwezig. Ook de docenten en de directieleden van de school zijn op de begrafienis. Zij stonden aan de zijlijn toen Ben gepest werd en voelen zich daarom medeschuldig aan zijn dood, zeker bij het zien van de beelden wordt dit gevoel versterkt. De boodschap van het verhaal blijft daarmee hetzelfde: pestgedrag kan desastreuze gevolgen hebben en maakt een schoolomgeving voor niemand leefbaarder. Bovendien is het belangrijk om mensen die aan autisme leiden niet hierop af te rekenen.

Op sommige punten in de film is het verhaal veranderd. Zeker de wijze waarop Scarlet haar opvatting over zelfmoord verwoordt, is sterker in het boek dan in de film. Ook het erotisch taalgebruik in de chatbox is weggelaten in de film, dit is toch iets wat een puber bezighoudt, maar is volgens de filmmaker niet relevant in het verhaal. In de film krijgt de kijker een beter beeld van hoe het moet zijn om autisme te hebben. Met behulp van geluid en beeld wordt deze aandoening beklemmend weergegeven. Een van de centrale thema's in het verhaal, autisme, maakt op deze manier in de film meer indruk. Niet was alles dat hij zei of Ben X is een verhaal dat gaat over een zwaar autistische jongen. De beklemmende sfeer van autisme en de opgebouwde spanning maken de film confronterend. Daarom gaat mijn voorkeur uit naar de film.